Owsica to choroba pasożytnicza, która może dotykać zarówno dzieci, jak i dorosłych. W jej leczeniu stosuje się kilka leków. Które z nich są zalecane i czy sama farmakoterapia może być wystarczająca w jej leczeniu?
Czym jest owsica?
Owsica to inaczej enterobioza. Jest chorobą pasożytniczą przewodu pokarmowego. Wywołują ją owsiki ludzkie (łac. Enterobius vermicularis). Występuje u ponad 10% populacji dziecięcej. Najczęściej diagnozuje się ją u dzieci w wieku 5-14 lat. Owsicy sprzyja przebywanie w dużych skupiskach, takich jak przedszkola, szkoły, internaty [1].
Jak dochodzi do zarażenia?
Człowiek zaraża się poprzez połknięcie jaj inwazyjnych. Jest jedynym żywicielem owsików. Jaja przenosi się najczęściej z jedzeniem, kurzem domowym, pod paznokciami, z ubraniem lub przez pościel. Jaja mogą unosić się także w powietrzu, dlatego możliwe jest zarażenie drogą oddechową [1].
Objawy owsicy
Świąd okolicy okołoodbytniczej to najbardziej charakterystyczny objaw owsicy. Swędzenie powodują poruszające się owsiki, które drażnią zakończenia nerwowe i wydzielają toksyny. Długotrwałe zarażenie może objawiać się cieniami pod oczami, bladością skóry, pogorszeniem rozwoju u dzieci, nadpobudliwością, brakiem łaknienia. Niekiedy zdarza się, że owsica przebiega bezobjawowo [1].
Jak pozbyć się owsików?
W obecnych wytycznych możemy spotkać tylko jedną substancję, która znajduje swoje zastosowanie w leczeniu owsicy i jest dostępna bez recepty. Tym lekiem jest pyrantel, który przyjmuje się doustnie. Albendazol i mebendazol dostępne są tylko na receptę. Duże znaczenie w leczeniu owsicy ma również postępowanie niefarmakologiczne [2].
Pyrantel
Lekiem pierwszego wyboru w leczeniu owsicy dzieci i dorosłych jest pyrantel. Lek ten jest dostępny w zawiesinie lub w tabletkach powlekanych. Jest on preferowany również u kobiet ciężarnych. Przyjmuje się go jednorazowo w dawce 10-11 mg/kg mc., a następnie powtarza się kurację po 2-3 tyg. ze względu na ryzyko reinwazji [2].
Mechanizm jego działania polega na blokowaniu przewodnictwa nerwowo-mięśniowego pasożytów. Do przeciwwskazań stosowania pyrantelu zaliczamy jednoczesne przyjmowanie piperazyny, miastenię czy zaburzenia czynności wątroby, przy których należy rozważyć zmniejszenie dawki [3]. Szczególną ostrożność należy również zachować u osób niedożywionych lub z niedokrwistością. Pyrantel może być stosowany również wobec innych pasożytów takich jak glista ludzka czy tęgoryjec dwunastnicy [4].
Wchłanianie pyrantelu z przewodu pokarmowego jest słabe, a działania niepożądane występują rzadko. Obserwuje się dolegliwości żołądkowo-jelitowe, bóle i zawroty głowy, gorączkę, senność lub bezsenność [3].
Nie tylko farmakoterapia
W leczeniu owsicy istnieje kilka głównych zasad, które stanowią uzupełnienie wdrożonej farmakoterapii. W celu zapobiegnięcia wtórnemu zarażeniu zalecane jest dokładne wysprzątanie mieszkania. Należy włączyć w to również codzienną zmianę bielizny osobistej, częstą zmianę pościeli i ręczników, które za każdym razem należy prać w gorącej wodzie. Warto pamiętać o krótkim przycinaniu paznokci, przez co zmniejsza się możliwość przenoszenia jaj pasożyta. Zaleca się również branie porannego prysznica, który ma za zadanie usunięcie większości jaj z powierzchni skóry osoby zakażonej [2].
W celu całkowitego wyeliminowania owsicy leczeniu farmakologicznemu powinni zostać poddani również współdomownicy oraz osoby bliskie osobie zakażonej. Przez cały czas kuracji należy pamiętać o częstym myciu rąk ciepłą wodą czy unikaniu spożywania pokarmów nieznanego pochodzenia [2].
Bibliografia:
- Popielska, Jolanta, and Magdalena Marczyńska. „Zarażenia pasożytnicze przewodu pokarmowego.” Standardy Medyczne/Pediatria 10 (2013): 474-479.
- https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.4.24.4.4.
- https://indeks.mp.pl/desc.php?id=688
- Charakterystyka produktu leczniczego, Pyrantelum Polpharma, 250 mg, tabletki
