Owsica to przypadłość, która dotyka nie tylko dzieci w wieku przedszkolnym. Podpowiadamy jak rozpoznać opisywaną chorobę u dorosłego i jakie kroki przedsięwziąć, by wyeliminować tę dolegliwość.
Przyczyny owsicy
Owsica (syn. Enterobioza) to choroba pasożytnicza, która powiązana jest z obecnością w organizmie człowieka owsika ludzkiego (łac. Enterobius vermicularis). Odpowiedzialne za chorobę nicienie mają wielkość od około 3 mm (samce) do 1 cm (samice), bytują w jelicie grubym, wyrostku robaczkowym oraz końcowym odcinku jelita cienkiego. Szacuje się, że owsica występuje na całym świecie i jest najczęstszą chorobą pasożytniczą dotykającą mieszkańców Stanów Zjednoczonych oraz zachodniej Europy.
Pasożyt wnika do organizmu przez połknięcie lub wdychanie jaj, które wędrują w dół przewodu pokarmowego i osiedlają się w jelicie grubym. Samice owsików najbardziej aktywne są nocą, kiedy wędrują do odbytnicy i w lepkiej wydzielinie składają jaja. Przenoszenie infekcji najczęściej związane jest z nieprzestrzeganiem zasad higieny osobistej i intymnej.
Najpowszechniejsze objawy tej choroby obejmują: nasilający się nocą świąd odbytu, osłabienie łaknienia, nerwowość (zgrzytanie zębami), niepokój, problemy ze snem. Chorobę rozpoznaje się poprzez określenie obecności jaj czy samic pasożyta w kale pacjenta [1-2].
Powikłania owsicy
W skrajnych przypadkach ignorowanie objawów choroby może prowadzić do wystąpienia powikłań. Na wystąpienie komplikacji najbardziej narażone są kobiety, u których możliwe jest gromadzenie się jaj pasożyta w przedniej części pochwy. Do najczęstszych powikłań zalicza się infekcje układu moczowego, utratę masy ciała czy zakażenie narządów jamy otrzewnowej. Znacznie rzadziej identyfikowane są stany zapalne zlokalizowane w obrębie jajowodów, waginy czy wewnętrznej wyściółki macicy [3-4].
Leczenie owsicy
Historyczne metody leczenia chorób pasożytniczych, rekomendowane przez medyków w starożytnych Chinach, Egipcie czy Indiach, zakładały wykorzystanie czosnku. Roślinie przypisuje się właściwości spowalniające rozwój infekcji poprzez tymczasowe hamowanie produkcji jaj przez pasożyty jelitowe. Warto podkreślić, że brak doniesień naukowych potwierdzających skuteczność surowca roślinnego w leczeniu dorosłych postaci nicieni, co limituje wykorzystanie czosnku we współczesnej terapii [5].
Aktualnie, w leczeniu owsicy wykorzystuje się leki przeciwpasożytnicze, do których zaliczamy mebendazol (preparat Vermox), albendazol (preparat Zentel) lub pyrantel (preparat Pyrantelum Medana, Pyrantelum Polpharma).
Mebendazol blokuje proces przyswajania glukozy przez pasożyty, co zaburza ich procesy trawienne. Efektem tego jest obumarcie pasożyta. Jest to lek o szerokim spektrum działania, który może być stosowany u pacjentów powyżej 2. roku życia. W terapii owsicy zaleca się przyjąć jednorazowo 100 mg substancji. Aby zapobiec nawrotom choroby, zaleca się powtórzyć kurację po około 2-4 tygodniach [6].
Albendazol również prowadzi do nieodwracalnego zablokowania wchłaniania glukozy przez nicienie, co przyczynia się do obumarcia pasożyta. Substancja występuje w formie zawiesiny oraz tabletek do rozgryzania i żucia, może być stosowana u pacjentów powyżej 2. roku życia. Jednorazowa dawka zakłada przyjęcie 400 mg substancji. W przypadku gdy objawy nie ustąpią całkowicie, zaleca się powtórzyć terapię po 3 tygodniach [7,8].
Pyrantel blokuje przewodnictwo nerwowo-mięśniowe robaka, przyczyniając się do utraty przyczepności w przewodzie pokarmowym. Następnie pasożyt wydalany jest z ludzkiego organizmu w naturalnym procesie. Substancja występuje w formie zawiesiny oraz tabletek, może być stosowana u pacjentów od 2. roku życia. Jednorazowa zalecana dorosłym o masie ciała do 75 kg wynosi 750 mg, z kolei osoby o większej wadze powinny przyjąć 1000 mg substancji. W przypadku gdy objawy nie ustąpią całkowicie, zaleca się powtórzyć terapię po 2 tygodniach [9,10].
Bibliografia:
[1] “Opieka farmaceutyczna: objawy, rozpoznawanie i leczenie – Paul Rutter, red. wyd. pol. Janusz Pluta, Edra Urban & Partner.”
[2] C.-C. for D. C. and Prevention, “CDC – Enterobiasis – General Information – Frequently Asked Questions,” Sep. 18, 2020. https://www.cdc.gov/parasites/pinworm/gen_info/faqs.html (accessed Dec. 28, 2021).
[3] G. Mansueto, M. De Simone, P. Ciamarra, E. Capasso, A. Feola, and C. P. Campobasso, “Infections Are a Very Dangerous Affair: Enterobiasis and Death,” Healthc. Basel Switz., vol. 9, no. 12, p. 1641, Nov. 2021, doi: 10.3390/healthcare9121641.
[4] H. Alwafi et al., “Chronic Vomiting and Weight Loss Due to Cecal Pinworm Infestation: A Case Report and Brief Literature Review,” Cureus, vol. 13, no. 11, p. e19319, Nov. 2021, doi: 10.7759/cureus.19319.
[5] “Is there any evidence to support the use of garlic as a wormer?,” Veterinary Practice. https://www.veterinary-practice.com/article/is-there-any-evidence-to-support-the-use-of-garlic-as-a-wormer (accessed Dec. 28, 2021).
[6] Charakterystyka Produktu Leczniczego (ChPL) „Vermox 100 mg, tabletki”
[7] Charakterystyka Produktu Leczniczego (ChPL) „Zentel 400 mg, tabletki do rozgryzania i żucia”
[8] Charakterystyka Produktu Leczniczego (ChPL) „Zentel 400mg/20ml, zawiesina doustna”
[9] Charakterystyka Produktu Leczniczego (ChPL) „Pyrantelum Polpharma 250mg, tabletki”
