Owsiki są pasożytami jelita grubego. Najczęściej zakażenia dotyczą małych dzieci, a dolegliwości z nimi związane nie należą do najprzyjemniejszych. Jednym z elementów sprawnego powrotu do zdrowia jest prawidłowa diagnoza. W poniższym artykule dowiesz się jak diagnozować owsicę?

Czym są owsiki?

Owsiki to nicienie bytujące w klimacie umiarkowanym. Atakują jelito grube, gdzie następuje ich cały cykl rozmnażania. Nie bez przyczyny owsicę nazywa się potocznie “chorobą brudnych rąk”, ponieważ zakażenie następuje poprzez spożycie jaj przenoszonych na dłoniach, lub na skażonym jedzeniu. Tak spożyte jaja dostają się do układu pokarmowego i wykluwają się w larwy w dwunastnicy, skąd wędrują do jelita grubego. Samice składają jaja, wypełzając na powierzchnię odbytu. Następnie jaja te są wraz z kałem przenoszone do środowiska zewnętrznego. Ze względu na drogę inwazji, zakażenia dotyczą głównie dzieci w wieku przedszkolnym [1,2]. 

Jak się objawia owsica?

Podstawowym i zarazem najbardziej dokuczliwym objawem owsicy jest uporczywe swędzenie okolic odbytu. Samice składając jaja, pozostawiają lepki śluz na powierzchni odbytu, który wywołuje świąd. Sama obecność pasożyta w tej okolicy dodatkowo potęguje odczucie swędzenia. Zdarza się, że osoba chora drapie intensywnie odbyt, co powoduje powstawanie ranek, wtedy swędzenie może przeradzać się w ból. Powstrzymanie się od drapania jest trudne, jednak konieczne, ponieważ na dłoniach można przenieść jaja z powrotem do jamy ustnej, co powoduje ponowną inwazję pasożyta. W przypadku małych dzieci do objawów może dochodzić płaczliwość, niepokój, zaburzenia snu, brak łaknienia [1,2]. 

Jak diagnozować owsiki?

Im wcześniej zdiagnozujemy owsicę, tym wcześniej można rozpocząć leczenie i pozbyć się pasożytów. Zdarza się, że można zauważyć w kale obecność licznych osobników. Owsiki mają biały kolor i podłużny wąski kształt. Są dosyć łatwe do rozpoznania. Jednak w celu potwierdzenia zakażenia wykonujemy wymaz okołoodbytniczy. Najlepiej wykonać go wieczorem 2 godziny po położeniu się do łóżka, lub rano zaraz po przebudzeniu. Wymaz wykonuje się poprzez naklejanie taśmy celofanowej na powierzchnię śluzówki odbytu. Taką próbkę następnie należy przekazać do laboratorium. Niezwykle istotne jest to, aby wymaz nie był robiony po kąpieli i wyróżnieniu. Wtedy jaja, których obecność w wymazie jest diagnozowana, zostają razem z kałem lub moczem usunięte do toalety. Stąd takie specyficzne pory wykonywania wymazu. Test ten nazywa się testem taśmy celofanowej i stanowi podstawę diagnostyki zakażenia owsikami. Pobrany materiał jest transportowany do laboratorium, gdzie poddany jest ocenie pod mikroskopem. Obecność jaj owsików oznacza obecnie występujące zakażenie. Jest to jedyna możliwa metoda diagnostyki. Badanie kału nie nadaje się jako materiał diagnostyczny ze względu na to, że jaja pasożyta nie są obecne w kale [3]. 

Leczenie i profilaktyka

Ze względu na metodę zakażenia pasożytem, podstawą profilaktyki jest zachowanie higieny osobistej. Częste mycie rąk, niewkładanie dłoni do ust jest kluczowe w prewencji przeciwko owsikom. Zakażenia te dotyczą zazwyczaj najmłodszych, u których ciężko wyperswadować zasady utrzymania higieny. Warto pamiętać, że jaja owsików mogą się przenosić również na dorosłych w zanieczyszczonej pościeli lub bieliźnie. W związku z tym, jeśli u dziecka występuje zakażenie, wszyscy domownicy muszą uważać. Niektórzy lekarze zalecają zażywanie środka przeciwko owsikom całej rodzinie, kiedy choroba jest potwierdzona u jednej osoby. Lekiem skutecznym w leczeniu owsicy jest pyrantelum. Pyrantel działa poprzez porażenie mięśni pasożytów, które następnie są wydalone razem z kałem z przewodu pokarmowego. Jest dostępny zarówno w postaci tabletek dla dorosłych jak i zawiesiny dla dzieci [1,4]. 

 

Bibliografia

1. „Częstość występowania owsika ludzkiego (Enterobius vermicularis) u dzieci z wybranych przedszkoli województwa wielkopolskiego” – M. Siekierska, K. Kot, N. Łanocha-Arendarczyk, D. Kosik-Bogacka
2. Choroby pasożytnicze przewodu pokarmowego w Polsce. Krzysztof Korzeniowski. Forum Medycyny Rodzinnej 2016, tom 10, nr 1, 10–18
3. Charakterystyka produktu leczniczego, Pyrantelum.