Rośliny z rodzaju bylica (Artemisia) pojawiają się w produktach leczniczych przede wszystkim ze względu na ich właściwości pobudzające apetyt i wspierające trawienie. Liczne gatunki bylicy znajdują jednak także bardzo szerokie zastosowanie w zwalczaniu chorób pasożytniczych.

Pasożyty zewnętrzne i wewnętrzne

W praktyce aptecznej najczęściej mamy do czynienia z dwoma gatunkami bylicy – zielem bylicy boże drzewko (Artemisia abrotanum) i zielem bylicy piołun (Artemisia absinthium). Zazwyczaj spotykamy je w postaci ziół do zaparzania lub w preparatach stosowanych w braku łaknienia i problemach trawiennych. Obydwa surowce możemy jednak znaleźć także w nielicznych produktach przecipasożytniczych.

Ziele piołunu jako składnik nalewki piołunowo-wrotyczowej jest dostępne w leku roślinnym Artemisol – preparacie do stosowania zewnętrznego w zwalczaniu pasożytów skóry takich jak wszy i świerzbowiec. W suplementach diety bylica piołun bywa też zalecana doustnie w produktach dla osób zmagających się z problemami jelitowymi o dość sugestywnych nazwach wskazujących na działanie przeciwrobacze (np. syrop i tabletki Herbapol Na Robaka). Wskazania te wynikają przede wszystkim z obecności w olejku eterycznym tujonu oraz laktonów seskwiterpenowych (m.in. absyntyna), które działają toksycznie na pasożyty – zarówno skórne, jak i robaki obłe.

Działanie przeciwpierwotniakowe

Bylice są także doceniane w leczeniu tropikalnych chorób pasożytniczych, przede wszystkim tych wywoływanych przez pierwotniaki. Odkrycie przez chińską badaczkę Youyou Tu przeciwmalarycznego działania artemizyny – związku pozyskiwanego z bylicy rocznej (Artemisia annua) – doczekało się w 2015 roku Nagrody Nobla. Substancja ta zasługuje na szczególną uwagę nie tylko ze względu na jej naturalne pochodzenie. W badaniach wykazała ona skuteczność w leczeniu malarii opornej na popularnie stosowane leki syntetyczne (chlorochininę), a dodatkowo zabija zarodźce malarii (Plasmodium falciparum) już we wczesnych fazach rozwoju. Aktywność przeciwmalaryczną potwierdzono także dla innych gatunków bylicy – m.in. bylicy piołun (A. absinthium) i bylicy pospolitej (A. vulgaris).

Działanie przeciwpierwotniakowe roślin z rodzaju Artemisia nie ogranicza się jednak jedynie do leczenia malarii. Liczne badania in vitro i in vivo nad aktywnością artemizyny i jej analogów wskazują także na obiecujące działanie w zwalczaniu pierwotniaków m.in. z rodzaju Trypanosoma i Leishmania, a także gatunków takich jak Naegleria fowleri, Giardia lamblia, Neospora caninum, Toxoplasma gondii, Eimeria tenella.

Działanie owadobójcze

W ochronie przed pasożytami przenoszonymi przez owady lub pajęczaki duże znaczenie odgrywa także odstraszanie lub zwalczanie ich nosicieli. Dzięki swojemu charakterystycznemu zapachowi, ziele bylicy piołun może być także skutecznie stosowane jako repelent. Badania wskazują, że olejek eteryczny obecny w surowcu wykazuje działanie owadobójcze i roztoczobójcze. Może być stosowany do zwalczania m.in. kleszczy, pcheł, komarów i much.

 

Bibliografia:

1. Dheeraj Bisht, Deepak Kumar, Dharmendra Kumar i wsp.: Phytochemistry and pharmacological activity of the genus artemisia. Archives of Pharmacal Research 2021; 44:439.
2. Gaber El-Saber Batiha, Ahmed Olatunde, Amany El-Mleeh i wsp.: Bioactive Compounds, Pharmacological Actions, and Pharmacokinetics of Wormwood (Artemisia absinthium). Antibiotics 2020; 9:353.
3. Eliza Lamer-Zarawska, Barbara Kowal-Gierczak, Jan Niedworok (red): Fitoterapia i Leki Roślinne. PZWL, Warszawa 2014.
4. https://cordis.europa.eu/article/id/118043-trending-science-nobel-prize-honours-breakthrough-research-for-malaria-and-roundworms-treatme/pl